Bağırsak Hastalıkları ve Belirtileri Nelerdir?

Bağırsak Hastalıkları Nelerdir?

Bağırsak hastalıkları doğuştan gelen bağırsağın yapısal bozuklukları sonucunda ortaya çıkabilir. Bunun yanı sıra bağırsak hastalıkları çoğu zaman çeşitli faktörlerin etkisiyle bağırsağın işlevini yerine getirememesi sonucunda ortaya çıkar. Bir başka ifadeyle bağırsak hareketlerinde olan bozulma bağırsaklarda çeşitli sağlık sorunları görülmesine neden olabilir. Peki bağırsak hastalıkları nelerdir? Bağırsak sağlığı için ne yapılmalı? Bağırsak hastalıkları hakkında detaylı bilgiler şunlardır:

Kolit

Kalın bağırsak hastalıkları içerisinde ilk sıralarda yer alan kolit; kalın bağırsağın iltihabi hastalığıdır. Kalın bağırsağın herhangi bir yerinde ortaya çıkabilen kolit, ilerlediği durumlarda tüm kalın bağırsağa yayılabilir. Kolitin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte çeşitli enfeksiyonlar, uzun süre radyasyona maruziyet, gıda zehirlenmesi gibi faktörlerin kolite neden olabileceği düşünülmektedir. Kolitin belirtileri arasında karın ağrısı, şişkinlik, sürekli tuvalete gitme isteği, ishal, ilerleyen durumlarda dışkıda kan görülmesi gibi şikayetler bulunur. Kolitin tedavisinde erken tanı oldukça önemlidir. Tedavide öncelikle enflamasyonu gidermek amacıyla antienflamatuar özelliği olan ilaçlardan faydalanılır. Erken dönemde kullanılan antienflamatuar ilaçlar kolite bağlı semptomların hafiflemesine yardımcı olur.(1)

İshal

Toplumda en yaygın görülen bağırsak hastalıklarından bir tanesi ishaldir. İshal; bağırsak hareketlerinin normalden daha sık olması, dışkının sulu ve cıvık olması ile karakterize olan bir sağlık sorunudur. İshalin yaygın olarak görülen belirtileri arasında acil olarak tuvalete gitme ihtiyacı, karın ağrısı, bazı durumlarda mide bulantısı ve kusma, dışkının cıvık ve sulu olması, uzun süren ishal durumunda dehidrasyon yani sıvı kaybı sayılabilir. İshal genellikle birkaç gün içerisinde kendiliğinden iyileşir. Ancak uzun süren ishal durumu özellikle çocuklarda kısa sürede dehidrasyona neden olabilir.(2) Bu nedenle uzayan ishal durumunda vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurmak önemlidir.

Bağırsak Tıkanıklığı

Herhangi bir nedenle yiyecek ve sıvının bağırsaklardan geçemediği durumlarda bağırsak tıkanıklığından söz edilebilir. Bağırsak tıkanıklığı nedenleri arasında bağırsaklarda oluşan yapışıklıklar, kanser gibi durumlar sayılabilir.(3) Erken dönemde müdahale edilerek tıkanıklık giderilmediğinde bağırsaklarda delinmeye neden olabilir.

Bağırsak Çürümesi (Mezenter İskemi)

Mezenter iskemi yani bağırsak çürümesi; bağırsağı besleyen damarlarda tıkanma veya daralma olması sonucu ortaya çıkan ciddi bir sağlık sorunudur. Belirtileri arasında şiddetli karın ağrısı, mide bulantısı kusma, kabızlık gibi belirtiler bulunan mezenter iskemi erken dönemde fark edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. (4)

Kabızlık

İshalin aksine kabızlık sorunu yaşayan kişilerde bağırsak hareketleri normalde olması gerekenden daha yavaş ve azdır. Genellikle bağırsak hareketlerinin haftada 3 defadan az olduğu durumlarda kabızlıktan söz edilebilir. (5) Kabızlığın başlıca nedeni beslenme alışkanlıklarıdır. Lifli gıdalardan yoksun beslenen kişilerde kabızlığa daha sık rastlanır. Ancak kabızlığa dışkıda kan görülmesinin eşlik ettiği veya kabızlığın 3 haftadan daha uzun sürdüğü durumlarda kabızlığın nedeni daha ciddi bir sağlık sorunu olabilir. 

Crohn Hastalığı

Crohn hastalığı, sindirim sisteminin tamamında görülebilen bir sağlık sorunu olmakla birlikte daha çok kalın bağırsağı etkiler. Crohn hastalığının nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte yapılan bazı araştırmalara göre vücudun kendi bağışıklık sistemi hücrelerinin bağırsaklara saldırması sonucu ortaya çıkan bir hastalık olduğu düşünülmektedir.(6) Crohn hastalığının başlıca belirtileri karın ağrısı, ishal veya kabızlık, mide bulantısı olarak sıralanabilir.

Bağırsak Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Bağırsak hastalıkları belirtileri altta yatan sağlık sorununa göre farklılık gösterir. Yaygın olarak görülen sağlıksız bağırsak belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Karın ağrısı ve kramplar,
• Karında şişkinlik, hassasiyet,
• Sürekli gaz çıkarma ihtiyacı,
• İshal ve kabızlık gibi bağırsak hareketi düzensizlikleri,
• Dışkı renginde değişiklik,
• Gaitada (dışkıda) kan,
• Dışkı şeklinde değişiklik,
• Bazı durumlarda mide bulantısı, mide yanması veya kusma

Bu belirtilerin yanı sıra bağırsak gazının belirtileri hakkında da okuma yapmak isterseniz ilgili içeriği okuyabilirsiniz.

Bağırsak Hastalıkları Çeşitleri Nelerdir?

Bağırsaklar ince bağırsak ve kalın bağırsak olmak üzere ikiye ayrılır. Bağırsak hastalıkları çeşitleri ince bağırsak hastalıkları, kalın bağırsak hastalıkları, iltihabi bağırsak hastalıkları gibi sınıflara ayrılır. Bağırsak hastalıkları çeşitleri yazının devamında anlatılmaktadır.

İnce Bağırsak Hastalıkları

Uzunluğu yaklaşık olarak 6 metre civarında olan ince bağırsak sindirim sisteminin en uzun parçasıdır. (7) Kıvrımlı yapısı sayesinde karın boşluğunun içerisine konumlanmış durumdadır. İnce bağırsakta çeşitli sebeplerle bazı sağlık sorunları görülebilir. İnce bağırsakta görülen hastalıklardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Çölyak hastalığı: Çölyak hastalığı, bir tür protein çeşidi olan glutene karşı ince bağırsakta alerjik reaksiyonun görüldüğü bir sağlık sorunudur. Çölyak hastalarında bağışıklık sistemi gluteni tehdit olarak algılar ve ona karşı saldırıya geçer. Bağışıklık sisteminin verdiği bu anormal tepki zamanla ince bağırsakta tahribata neden olur.(8) (9) Çölyak hastalığının nedenleri arasında genetik faktörler ilk sırada yer alır. Gluten içeren arpa, buğday, yulaf gibi gıdaların tüketilmeye devam etmesi sonucunda ince bağırsak sindirim görevini tam anlamıyla yerine getiremez hale gelir. Çölyak hastalığı karın ağrısı, şişkinlik, asabiyet gibi belirtilerle kendisini gösterebilir.

İnce bağırsak kanseri: İnce bağırsak kanseri nadir görülen bir hastalıktır. Ancak uzun süre aşırı yağlı gıdalarla beslenen veya kronik bağırsak sorunları bulunan kişilerde ince bağırsak kanseri görülebilir. Bağırsak hareketlerinde düzensizlik, mide ve göbek çevresinde ağrı, kansızlık, dışkıda kan görülmesi, iştahsızlık, ani ve açıklanamayan kilo kaybı ince bağırsak kanserinin belirtileri arasında sayılabilir. İnce bağırsak kanseri sigara ve alkol kullanımı gibi zararlı alışkanlıklar, uzun süre devam eden Çölyak, Crohn gibi bağırsak hastalıkları, sağlıksız beslenme alışkanlıkları gibi faktörlerin etkisiyle ortaya çıkabilir. İnce bağırsak kanserinde tedavi yöntemi hastanın yaşına, kanserin evresine göre farklılık gösterir. İnce bağırsak kanserinde cerrahi, kemoterapi, immunoterapi gibi yöntemler en sık başvurulan tedavi yöntemleridir.(11) (12),

Kalın Bağırsak Hastalıkları

Kalın bağırsak sindirim sisteminin sonunda yer alan, dışkılamadan sorumlu organdır. Çeşitli nedenlerle kalın bağırsakta bazı sağlık sorunları ortaya çıkabilir. İltihaplı bağırsak hastalıkları kalın bağırsaklarda ortaya çıkan sağlık sorunlarının en önemli nedenlerindendir. Ülseratif kolit, irritabl bağırsak sendromu ve Crohn hastalığı toplumda yaygın görülen kalın bağırsak hastalıklarındandır. Kalın bağırsak hastalıkları ve belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• İrritabl bağırsak sendromu: Toplumda yaygın olarak görülen irritabl bağırsak sendromu yani huzursuz bağırsak sendromu kalın bağırsağı etkileyen bir hastalıktır. Karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal ve kabızlık gibi şikayetler irritabl bağırsak sendromu belirtileri arasında sayılabilir. Çoğu zaman bu semptomlardan birkaç tanesi bir arada görülebilir. Bu nedenle hastalık sendrom olarak adlandırılır.(13) Huzursuz bağırsak sendromu kalın bağırsağın hareketlerinin düzensiz olması yani olması gerekenden az ya da fazla kasılması sonucunda ortaya çıkar. Çoğu zaman beslenme alışkanlıklarında değişiklik yapılması hastalığa bağlı semptomların hafiflemesine yardımcı olur.

• Ülseratif kolit: Ülseratif kolit, kolon ve rektumu etkileyen inflamatuar bağırsak hastalıkları içerisinde yer alır. Karında şişkinlik, uzun süren ishal, gaitada kan, karın ağrısı, ateş, halsizlik gibi semptomlar ülseratif kolit belirtileri arasında sayılabilir.(1)
• Polipler: Polip, vücudun herhangi bir bölgesindeki dokunun büyümesini ifade eder. Bazen kalın bağırsaklarda da polipler görülebilir. Kalın bağırsak polipleri çoğunlukla zararsız olmakla birlikte nadiren kansere dönüşme riski taşırlar. (14)
• Kolorektal kanser: Kolorektal kanser kalın bağırsağın parçalarından olan kolon ve rektumda görülen kanser çeşididir. Kolorektal kanserinin başlıca belirtileri; karında şişkinlik, bağırsak hareketlerinde düzensizlik, açıklanamayan kilo kaybı, halsizlik, karın ve mide ağrısı, gaitada kan olarak sıralanabilir.(15)
• Divertikülit: Özellikle lif bakımından yetersiz beslenen kişilerde dışkının bağırsak içerisinde rahat hareket edememesi kalın bağırsak kaslarının zarar görmesine neden olabilir. Kasların zayıflaması neticesinde kalın bağırsakta dışarıya doğru keseler oluşur. Bu keselere bağlı görülen semptomlar divertiküler olarak adlandırılır. Divertiküler genellikle belirti göstermez. Ancak bazen bu keselerde delinme, yırtılma gibi komplikasyonlar olabilir. Bu durumda ateş, karın ağrısı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. (16) (17)

Bağırsak Hastalıklarına Hangi Bölüm Bakar?

Bağırsaklar sindirim sisteminin bir parçasıdır. Sindirim sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisine bakan bölüm gastroenteroloji bölümüdür. Bağırsak hastalıklarının tanı ve tedavisi ile yakından ilgilenen doktorlar gastroenterolog olarak adlandırılır. Bunun yanında bağırsak hastalıkları multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Bu nedenle gastroenteroloji uzmanları genel cerrahi, dahiliye gibi bölümlerle iş birliği içerisinde çalışır.

Eğer bir bağırsak rahatsızlığınız varsa doktorunuza danıştıktan sonra bağırsaklara iyi gelen yiyecekler tüketebilirsiniz.

Uyarı: “Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.”

​Kaynakça

• https://www.tkrcd.org.tr
• https://www.mayoclinic.org
• https://www.saglik.org.tr/
• https://jag.journalagent.com
• https://www.mayoclinic.org
• https://www.tkrcd.org.tr
• https://medlineplus.gov
• https://medlineplus.gov
• https://familydoctor.org
• https://www.niddk.nih.gov
• https://www.cancer.org
• https://www.cancer.org
• https://aboutibs.org
• https://medlineplus.gov
• https://medlineplus.gov
• https://www.tkrcd.org.tr
• https://guncel.tgv.org.tr
• https://erzurumism.saglik.gov.tr