Solunum, sindirim, boşaltım gibi yaşamsal faaliyetlerin sürdürülmesi için vücudun enerji ihtiyacını karşılayan tüm kimyasal reaksiyonlar, metabolizma şeklinde tanımlanabilir. Metabolizma hızı; yaş, cinsiyet, vücut kas kütlesi ve fiziksel aktivite gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Metabolizma hızını etkileyen en önemli faktörlerden biri de beslenme alışkanlıklarıdır.1 Yeterli ve dengeli bir beslenme programını takip etmek metabolizmanın ihtiyaç duyduğu vitamin, mineral, enerji, karbonhidrat, protein, yağ gibi tüm besin bileşenlerini almanızı sağlar. Sağlıklı beslenme ilgili merak ettiğiniz tüm bilgilere “Sağlıklı beslenme nasıl olur?” yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Sağlıklı beslenmek ve ideal kiloya ulaşmak için yapılan diyetlerde metabolizma yavaşlayabilir. Peki, diyette metabolizma neden yavaş çalışır ve yavaş metabolizma belirtileri nelerdir? Bu soruların ve bu sorulara bağlı olarak gelişen “Metabolizma neden yavaşlar?”, “Metabolizma yavaş çalışırsa ne olur?” ve “Yavaş metabolizma nasıl hızlanır?” sorularının cevaplarını öğrenmek için okumaya devam edin…
Metabolizma Neden Yavaşlar?
Metabolizmanın hızlı çalışması dinlenme halindeyken bile vücudun yüksek kalori yakmasını sağlar. Vücut temel işlevlerini yerine getirmek için daha çok enerjiye ihtiyaç duyar. Aşağıdaki bazı durumlar metabolizmanın yavaşlaması ve kilo almanın nedenleri arasında sayılabilir:
Genetik Faktörler
Vücudun besinleri enerjiye dönüştürme hızı genetik faktörlerden etkilenebilir. Eğer dinlenirken ya da uyurken metabolizma hızınız yavaş ise bu genlerinizden kaynaklanabilir.
Hormonlar
Vücuttaki enerji dengesinin düzenlenmesinde hormonlar önemli rol oynar. Örneğin tiroid hormonlarının yetersiz çalışması ya da insülin yetersizliğine bağlı olarak gelişen diyabet hastalığı metabolizmanın yavaşlaması gibi sorunlara yol açabilir.
Yetersiz Uyku
Uyku sırasında vücut tam bir dinlenme halindedir. Gün boyu alışan vücut sistemleri kendini yenilemek için fırsat yakalar. Dinlenen vücut ertesi güne daha enerjik başlanmasını sağlar. Uyku problemi yaşayanlar ya da yetersiz uyuyanlar da vücudun enerjiyi verimli kullanma yeteneği azalır. Bu durum da metabolizmanın yavaşlamasına yol açabilir.
Katı Diyetler
Bazal metabolizmanın çalışmasını sağlayan enerjinin altında kalori içeren diyetler, vücudun kendini korumaya almasına neden olarak metabolizmayı yavaşlatabilir. Vücudun ihtiyaç duyduğu besin öğeleri tam olarak karşılanmadığında vücut, besinlerle alınan enerjiyi idareli kullanmak adına temel işlevleri için gereken enerjiyi kısıtlar. Bu nedenle katı kuralların uygulandığı beslenme programları diyette metabolizma yavaşlaması ve kilo vermenin engellenmesine neden olabilir.
Yetersiz Su Tüketimi
Su, tüm vücut sistemlerinin normal fonksiyonlarını yerine getirmesinde önemli rol oynar. Sindirim sisteminden kemik eklem sağlığının korunmasına, hormonların düzenli çalışmasından beyin fonksiyonlarının korunmasına kadar tüm sistemlerde su elzemdir. Yetersiz su tüketildiğinde vücut fazla suyu ve toksinleri atmakta zorlanır, bu durum ödeme ve metabolizmanın yavaşlamasına neden olabilir. Su hakkında merak ettiğiniz tüm detaylar için “Su içmenin faydaları” yazımızı inceleyebilirsiniz.
Yetersiz Kalsiyum Alımı
Kalsiyum kemik ve diş sağlığının korunmasında önemli rol oynayan elzem bir mineraldir. Ayrıca enerji metabolizmasında da ihtiyaç duyulan kalsiyumun yetersiz tüketimi metabolizmanın yavaşlamasına neden olabilir.
Yetersiz Karbonhidrat Tüketimi
En çok karşılaşılan diyet hatalarından biri karbonhidrat içeren besinleri diyetten tamamen çıkarmaktır. Karbonhidratlar, kandaki glikozu hücrelere taşıyan insülin sentezinde rol oynar. Yeterli insülin tüketilmediğinde metabolizma yavaşlayabilir. Basit şeker içeren reçel, tatlı, börek, çörek, kurabiye, şekerleme gibi sağlıksız karbonhidratlar yerine diyetinize sağlıklı sebze ve meyveler ekleyebilirsiniz. Böylece günlük posa alımını da artırarak bağırsak hareketlerini hızlandırabilir, metabolizmanın yavaşlamasını önleyebilirsiniz.
Yaş
Yaş ile birlikte yeni hücrelerin sentezlenmesi durur ve belirli bir yaştan sonra hücreler temel vücut fonksiyonlarını yerine getirmede zorlanabilir. Tüm vücut sistemleri yavaşlar ve bu durum metabolizmanın da yavaşlamasına neden olur. 2
Diyette Metabolizma Yavaşlaması Belirtileri Nelerdir?
Vücuttaki tüm faaliyetler için enerjiye ihtiyaç duyulur. Enerji metabolizmasını etkileyen enfeksiyonlar, şeker, kalp-damar hastalıklar tiroid fonksiyon bozuklukları, mide bağırsak hastalıkları gibi neredeyse tüm sağlık problemleri ile bazı ilaçların kullanımı metabolizmanın yavaşlamasına neden olabilir. Yavaş metabolizma belirtileri aşağıdakileri kapsayabilir:
Kilo Almak
Aynı besinleri tüketmenize ve hayat şeklinizde herhangi bir değişiklik olmamasına rağmen kilonuzun her geçen gün arttığını görüyorsanız ya da eskisine oranla kilo vermek daha zor hale geldiyse yavaş metabolizma belirtileri ile karşı karşıyasınız anlamına gelebilir. Metabolizma yavaşladığı için vücudun besinlerle aldığı kalorinin büyük bir kısmı yağ olarak depolanır ve kilo artışı yaşayabilirsiniz.
Yorgun Hissetmek
Yorgunluk hissi, en çok görülen yavaş metabolizma belirtileri arasında yer alır. Özellikle diyet ile alınan kalori miktarı, bazal metabolizmanın ihtiyaç duyduğu enerjiyi karşılamadığında açığa çıkar. Vücut besinlerden karşıladığı enerjiyi sadece hayati fonksiyonların devam ettirebilmesi için kullanır. Bu da hayattan zevk almanız ve hareket etmeniz için gereken enerji düzeyini sağlanmasına engel olarak yorgunluk hissine yol açabilir.
Vücut Isısında Düşme
Zayıflama diyetlerinde görülen yaygın yavaş metabolizma belirtileri arasında yer alan üşüme, vücudun kendini koruma biçimidir. Düşük kalori nedeniyle vücut daha fazla enerji harcamamak için vücut ısısını düşürme yoluna gider.
Yara İyileşmesinde Gecikme
Yavaş metabolizma belirtileri arasında yer alan bir diğer durum da yara iyileşmesinde gecikmedir. Vücut, dokuların yenilenmesi için gereken enerjiyi karşılamakta zorlanır ve yaralar daha uzun sürede iyileşebilir.
Cilt ve Saç Problemleri
Cilt renginde solukluk, kırılgan tırnaklar, dökülen saçlar yavaş metabolizma belirtileri arasında yer alır. Vücut diyet ile alınan kalorinin yetersiz kalması nedeniyle cilt, saç ve tırnak hücrelerinin yenilenmesini ve onarımını gerçekleştiremeyebilir.
Beyin Fonksiyonlarında Bozulmalar
Beynin ana enerji kaynağı glikozdur. Zayıflama diyetlerinde özellikle karbonhidratın aşırı kısıtlanması ve diğer besin öğelerinin de yetersiz alınması depresyon, konsantrasyon güçlüğü gibi zihinsel sorunlara yol açabilir.
Bağırsak Problemleri
Zayıflama diyetlerinde mide bağırsak problemleri en yaygın görülen yavaş metabolizma belirtileri arasındadır. Metabolizma yavaşladığında mide ve bağırsaklardaki kas kasılmaları azalır ve şişkinlik, gaz, kabızlık gibi bağırsak problemleri yaşanabilir.3
Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
